Thành ngữ & Tục ngữ bình giải

[TC NGUYỄN]

Thành ngữ-Tục ngữ

Tiếng Việt ta có hai nguồn gốc chính:

-Tiếng ta hay tiếng Nôm--.> Ngôn ngữ ông cha ta dùng từ thời cổ đại-Chữ Hán hay chữ Nho --.> ngôn ngữ người Hoa đem vào nước ta trong thời gian ngàn năm Bắc thuộc và những thế kỷ sau đó khi nền nho học ngự trị trên đất nước ta và các triều đại phong kiến lấy Nho giáo làm nền tảng cho thi cử và trị vì…

Vì ảnh hưởng sâu đậm như vậy, nên mỗi khi nói chuyện hay viết bài đôi khi ta chêm những Thành ngữ- Tục ngữ xuất ra từ trong vô thức để làm cho câu chuyện trở nên uyên bác hơn…

Nhưng việc phân định giữa Thành-ngữ và Tục-ngữ dễ có sự lầm lẫn khi mới đọc hay nói lên… vì âm điệu nó na ná giống nhau, xin nêu ra đây định nghĩa lấy từ tự điển và những ví dụ có nhận xét đi theo, để ta có một khái niệm về sự khác biệt nhau giữa Thành ngữ-Tục ngữ như thế nào.

1/- Định nghĩa từ Tự-điển:

Thành ngữ: (a)Nhóm từ cố định đi với nhau để nói lên một ý gì .(b)câu nó lưu hành trong xã hội mà người ta dùng đã quen rồi.
Tục ngữ : (a)Câu nói tóm tắt kinh nghiệm của người đời và thường được kể ra trong cuộc giao tế của xã hội. (b)Câu nói gọn ghẽ và có ý nghĩa lưu hành từ đời xưa rồi do cửa miệng người đời truyền đi.

Như vậy hầu hết những câu thành ngữ, tục ngữ sáng tác từ nhân dân mà ra, hoặc những câu rút ra từ các thi phẩm hay ca dao, dân ca được phổ biến rộng rải trong quần chúng.

2/-Thành ngữ- Ví dụ:

-Ăn trắng, mặt trơn
-Dốt đặc cán mai
-Ếch ngồi đáy giếng
…
Từ những câu thành ngữ trên ta thấy nó là phần có sẳn hay một bộ phận của câu mà ta đã quen dùng, nhưng nếu để đứng riêng ra thì không diễn tả được ý trọn vẹn. Nếu xét trên phương diện ngữ pháp thì mỗi thành ngữ là một nhóm từ, không phải một câu hoàn chỉnh.

3/-Tục ngữ- ví dụ:

-Vỏ quýt dày có móng tay nhọn
-Gà què ăn quẩn cối xay
-No nên bụt, đói nên ma
…
Tục ngữ còn gọi là ngạn ngữ(lời nói lưu hành từ xưa); là những câu thông tục, thiên về lý tính, tư tưởng đanh thép, sắc bén, rút ra thực đời sống thực tế.
Về nội dung, tục ngữ là những nhận định do từ những kinh nghiệm của con người về lao động, sản xuất, về cuộc sống trong gia đình, xã hội. Nội dung ấy vừa phong phú, vừa vững chắc, vì nó đã được đúc kết qua nhiều thế hệ của con người dựa trên công lý, luân lý mà ra…, và nhiều khi còn dựa vào trí thức nhận xét con người trong vũ trụ. Đôi khi trong câu tục ngữ có cả thành ngữ: “Chồng yêu, xỏ chân lỗ mũi”, thì “xỏ chân lỗ mũi” là thành ngữ.

Đem so với thành ngữ thì tục ngữ ngược lại, dù câu có ngắn đến đâu cũng là một câu hoàn chỉnh, trong khi thành ngữ có thể nói là ngang hàng với từ. Thành ngữ là anh, từ đơn độc là em.