"Anh hùng xạ điêu" Cao Biền

[Bách Việt 18]

Thần tích đình Vạn Phúc (Hà Nội) viết Cao Biền là “người Quảng Tín, Thương Ngô”, lấy vợ là Ả Lã Đê Nương, người Tuyên Quang. Sau khi dẹp được giặc Nam Chiếu, Cao Biền tự cho mình có công cao, xưng là Quốc vương thiên tử, phong cho Ả Lã Đê Nương là Nga Hoàng cung phi. Những cái tên này có nghĩa gì?

Quốc vương thiên tử có thể là tam sao thất bản của tên Lạc Vương:
- Lạc = Nác = Nước = Quốc.

Tương tự, trong cổ sử vị vua Hùng Quốc Vương có thể là Hùng Lạc Vương, bị chép sai thành Hùng Lục Vương hay Hùng Vương thứ 6. Đây là vị vua Hùng hiện còn lăng mộ tại khu đền Hùng Phú Thọ.

Còn tên Nga Hoàng cung phi thì rõ ràng lấy theo tên vị vương phi của đế Thuấn. Ả Lã Đê Nương sau khi Cao Biền về Bắc đã ở lại làng Vạn Phúc, mở mang nghề tơ lụa cho người dân trong vùng. Do vậy làng lụa Vạn Phúc Hà Đông tới nay thờ bà Quốc vương thiên tử Nga Hoàng đại vương làm thành hoàng làng.

Lạc Vương hay Hùng Quốc Vương cũng có thể là tên của Đế Thuấn trong cổ sử. Cao Biền như vậy coi mình tiếp nối công đức của Lạc Vương Đế Thuấn, phong cho vợ là Nga Hoàng. Điều này cũng cho thấy Đế Thuấn là vị vua đã mở cõi Lạc Việt xưa.

Sử cũ chép (Đại Nam quốc sử diễn ca):

Cao Biền là tướng lạc điêu,
Tài danh sớm đã dự vào giản tri.

Và giải thích rằng Cao Biền có tên Lạc Điêu ngự sử vì… có tài bắn cung, một phát trúng 2 con chim điêu (xạ lạc song điêu). Đây là chép sử kiểu suy diễn, giống như giải thích cụm từ “Diên Chỉ chi Ngung” là “cõi đất diều rơi” vậy... Kiểu này khéo phải gọi Cao Biền là “Anh hùng xạ điêu” mất. Ở Ninh Bình còn có chuyện Cao Biền cưỡi diều bay qua đây bị một đạo sĩ địa phương ra tay bắn gãy cánh, rơi xuống thành núi Cánh Diều…

Chẳng có con diều nào bị rơi cả. Nay với liên hệ Quốc vương thiên tử = Lạc Vương, thì danh hiệu Lạc Điêu của Cao Biền chính xác phải là Lạc Diêu. Lạc là đất Lạc Việt. Điêu, hay Diêu, thực ra là từ Giao. Chữ Diêu này cũng gặp trong tên Diêu Trọng Hóa của Đế Thuấn. Lạc Diêu hay Lạc Giao chỉ rõ vùng Giao Chỉ Lạc Việt, nơi Cao Biền, cũng như Đế Thuấn, dựng nghiệp và cai quản.

Lạc Diêu còn có thể là Lạc Diên hay Lạc Dương, là đô thành của nhà Đông Chu. Đây chính là vùng Cổ Loa của Cao Lỗ, hay Đại La do Cao Biền xây đắp. Lĩnh Nam chích quái có chép truyện Tướng quân họ Cao ở Vũ Ninh, trong đó thần Cao Lỗ đã hiển linh phù hộ Cao Biền đánh giặc Nam Chiếu. Cao Biển và Cao Lỗ là hai vị tướng cùng họ, cùng xây thành Cổ Loa - Đại La.

Câu "Huống Cao Vương cố đô Đại La thành" trong Chiếu dời đô của Lý Công Uẩn chưa chắc đã là chỉ Cao Biền, mà có thể chỉ Cao Lỗ.